Translate

Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2011

2) Συλλογισμοί, επαγωγικοί (- πρώτη θεώρησή τους)


 (συνέχεια από την προηγούμενη ανάρτηση):

-Β) Οι ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΙ συλλογισμοί διακρίνονται , αρχικά, σε δυο υποκατηγορίες: Στους τέλειους και στους ατελείς.

- Τέλειους επαγωγικούς μπορούμε να κάνουμε όταν τα πράγματα είναι λίγα και γνωστά (ή ιδιότητες ενός πράγματος είναι λίγες και γνωστές).
> Πχ: "ο τηλέγραφος μικραίνει την απόσταση που χωρίζει τους ανθρώπους, επίσης το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, το ίντερνετ/ τηλέγραφος, τηλέφωνο, ραδιόφωνο, τηλεόραση, ίντερνετ είναι όλα τα τεχνικά μέσα ασύρματης ή ενσύρματης επικοινωνίας που διαθέτει ο πολιτισμός μας/ άρα, όλα τα τεχνικά μέσα ασύρματης ή ενσύρματης επικοινωνίας που διαθέτει ο πολιτισμός μας μικραίνουν την απόσταση".
= Το παράδειγμα αυτό στηρίζεται σε παράδειγμα που αναφέρει ο Ε. Παπανούτσος στο βιβλίο του Λογική, έκδοση του οίκου Δωδώνη το 1954 που επανεκδόθηκε και το 1985.

ΣΧΟΛΙΑ: Οι τέλειοι επαγωγικοί συλλογισμοί, θα έλεγα ότι, στην ουσία είναι παραγωγικοί συλλογισμοί, που οδηγούν όπως και εκείνοι σε βέβαιο συμπέρασμα, που όπως εκείνοι δεν προσθέτουν κάποια καινούργια γνώση, μια και το συμπέρασμά τους δεν μας μαθαίνει τίποτα περισσότερο από όσα μας έχουν πληροφορήσει ήδη οι προκείμενες. *

- Ατελείς επαγωγικοί συλλογισμοί είναι οι συλλογισμοί που πιθανολογούν, που πιθανολογούν ότι το συμπέρασμά τους θα ισχύει για όλες τις περιπτώσεις, και για εκείνες δηλαδή που δεν αναφέρονται στις προκείμενες. Πχ: "τα πλοία που βλέπω από το παράθυρό μου στο λιμάνι είναι ιστιοφόρα, άρα πιθανόν και τα υπόλοιπα πλοία στο λιμάνι, πλοία που δεν βλέπω από το παράθυρό μου, να είναι ιστιοφόρα".

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ για τους ατελείς επαγωγικούς συλλογισμούς: Οι παρατηρήσεις είναι πάρα πάρα πολλές. Ας σημειώσω εδώ κάποιες λίγες:
-Η πρώτη που πρέπει να τονίσω είναι ότι οι επιστήμονες θεωρούν την ατελή επαγωγή (τους ατελείς δηλαδή επαγωγικούς συλλογισμούς και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτούς τους συλλογισμούς) ως τη μόνη λογική μέθοδο που τους βοηθάει να αυξάνουν την υπάρχουσα γνώση.
- Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι το συμπέρασμα από έναν τέτοιο συλλογισμό, θεωρείται πάντα πιθανολογικό και όχι βέβαιο. Πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να αποδειχθεί μερικά ή ολοκληρωτικά λανθασμένο.
- Η τρίτη είναι ότι ενώ για την παραγωγή υπάρχει πλήρης θεωρία, για την ατελή επαγωγή δεν υπάρχει.  Ότι η θεωρία της συνεχώς βελτιώνεται και συμπληρώνεται. Έτσι, ολοένα διαπιστώνονται και νέα είδη συλλογισμών της ατελούς επαγωγής: πράγμα που σημαίνει ότι αν συγκρίνει κανείς ένα εγχειρίδιο του 1920, ή του 1950, ή ακόμα και του 1980, με ένα του 1990 και μετά θα διαπιστώσει νέα είδη, που δεν είχαν επισημανθεί προηγουμένως.  

-ΕΙΔΗ ΑΤΕΛΟΥΣ ΕΠΑΓΩΓΗΣ:
-Α) Κατά Ε. Παπανούτσο (Λογική, σελ. 168) τα είδη  είναι τρία: επαγωγή που γενικεύει, επαγωγή που συμπληρώνει και ο αναλογικός διαλογισμός.

{-Επαγωγή που γενικεύει: "το σώμα α, το β, το γ, το δ . . θερμαινόμενο διαστέλλεται/ τα σώματα α, β, γ, δ, . . είναι μέταλλα,/ άρα όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται".
-Επαγωγή που συμπληρώνει: "η πράξη χ έγινε με προσχεδιασμό, έγινε με πανουργία, έγινε με μυστικότητα, έγινε με θράσος. έγινε με απανθρωπιά . . / προσχεδιασμός, πανουργία, μυστικότητα, θράσος, απανθρωπιά . . είναι μερικά από τα γνωρίσματα του εγκλήματος/ άρα η πράξη χ έχει κάποια γνωρίσματα εγκλήματος".
-Αναλογία: "Στο χωριό μου το γραμματοκιβώτιο είναι στην πλατεία, στο διπλανό χωριό επίσης, άρα και στην πλατεία του χωριού που βρίσκομαι τώρα θα υπάρχει γραμματοκιβώτιο"}.

ΣΧΟΛΙΑ ΜΟΥ: 1) Θεωρώ ότι για τον ατελή επαγωγικό συλλογισμό υπάρχει ένας Κανόνας: το συμπέρασμα πρέπει να μη το παρουσιάζουμε ως βέβαιο αλλά ως πιθανό.
-(Στο πρώτο παράδειγμα ο κανόνας αυτός δεν τηρείται, γιατί η διατύπωση θα έπρεπε να είναι περίπου η εξής: «άρα υπάρχει πιθανότητα, ή άρα μάλλον, όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα να διαστέλλονται»- Στα άλλα δυο παραδείγματα ο κανόνας αυτός τηρείται γιατί το πιθανό βγαίνει έμμεσα: «έχει κάποια γνωρίσματα= αοριστία και όχι βεβαιότητα, «θα υπάρχει . .»= πιστεύω ότι θα υπάρχει, αλλά μπορεί και να μην υπάρχει).
-2) Ο κανόνας αυτός πολλές φορές δεν τηρείται γιατί δημιουργεί, ιδίως όταν έχουμε σε ένα κείμενο συνεχόμενες επαγωγές, μια διατύπωση αντιαισθητική γεμάτη από μάλλον, από υπάρχει μια πιθανότητα, και από άλλες παρόμοιες ‘κουραστικές’ εκφράσεις. Πάντως, όταν λείπουν τέτοιες  εκφράσεις (δείκτες τις λένε, νομίζω, οι φιλόλογοι), δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε αν ο συλλογισμός είναι επαγωγικός ή παραγωγικός, και αυτό βέβαια είναι ένα πρόβλημα. 
  
* Πάντως υπάρχει περίπτωση, έστω πολύ σπάνια, το συμπέρασμα από έναν τέλειο επαγωγικό συλλογισμό να τροποποιηθεί ή να καταπέσει ως λανθασμένο. Έτσι, όλοι οι κύκνοι που παρατηρήθηκαν στις πέντε μέχρι τότε γνωστές ηπείρους μια και ήταν όλοι λευκοί οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι "κύκνοι είναι λευκά πουλιά που. . ".  Με την ανακάλυψη της Αυστραλίας παρατηρήθηκαν εκεί κύκνοι μαύροι, οπότε το συμπέρασμα άλλαξε και γίνηκε "κύκνοι είναι πουλιά που . . ".
============

Τα ιστολόγιά μου


Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)