-(Τα σχόλιά σας είναι ευπρόσδεκτα και επιθυμητά, παρακαλώ σημειώστε τα, θα είναι μια ικανοποίηση για τον γράφοντα , έστω και αν είναι αρνητικά)
- Υπάρχει ένα πρόβλημα που νομίζω ταλανίζει τους φιλόλογους, αλλά και όλους μας. Το πρόβλημα γύρω από την αναλογία και την παρομοίωση. Η αναλογία φαίνεται σαν παρομοίωση και η παρομοίωση σαν αναλογία. Μπορεί κανείς να θεωρήσει την αναλογία παρομοίωση και την παρομοίωση αναλογία.
- Θα προσπαθήσω να απαντήσω σ' αυτό το πρόβλημα, ανιχνεύοντας τη σχέση αναλογίας και παρομοίωσης.
-Αρχικά πρέπει να πω ότι στην απόδειξη επικρατεί η συλλογιστική λογική. Πράγμα που σημαίνει ότι το συμπέρασμα που γράφουμε (ή λέμε) για ένα θέμα το υποστηρίζουμε με προκείμενες. Έτσι στην απόδειξη εκτός από το συμπέρασμα υπάρχουν και οι προκείμενες (*1).
- Στην περιγραφή υπάρχει εκτός των άλλων λογικών (διαίρεση, τάξη, επιλογή δηλαδή αφαίρεση κλπ) και η συλλογιστική λογική, γιατί φυσικά ό,τι γράφουμε είναι προϊόν συλλογισμού. Αλλά στην περιγραφή γράφουμε μόνο το συμπέρασμα από ένα συλλογισμό μας χωρίς προκείμενες: πχ περιγράφοντας τον κήπο μας λέμε ότι έχει κόκκινα τριαντάφυλλα, χωρίς όμως να παραθέτουμε τις προκείμενες με βάση τις οποίες βγάλαμε το συμπέρασμα ότι τα τριαντάφυλλα του κήπου μας είναι κόκκινα και όχι ροζ ή κίτρινα (* 2).
- Αυτό συμβαίνει και με την αναλογία και με την παρομοίωση. Η αναλογία (σωστότερα ο αναλογικός υλλογισμός) είναι ένας πλήρης συλλογισμός με προκείμενες και συμπέρασμα, ενώ η παρομοίωση είναι το συμπέρασμα από έναν αναλογικό συμπερασμό.( *3)
- Η αναλογία αφορά τον αποδεικτικό λόγο (και τους συγγενικούς του πειθώ και στοχασμό), ενώ η παρομοίωση τον περιγραφικό λόγο.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
1, - Πχ, η παρομοίωση "η ζωή είναι σαν το ταξίδι" = προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: "το ταξίδι έχει μια μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς κάποιες καινούργιες εμπειρίες/ η ζωή έχει και αυτή μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς πολλές εμπειρίες/ άρα η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
- Ή με άλλο τρόπο: η ζωή και το ταξίδι έχουν μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και παρέχουν καινούργιες εμπειρίες. Άρα, η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
2, - Η παρομοίωση "Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν τη γιαγιά και τη μάνα της" προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: Η Μαρία, η μάνα της και η γιαγιά της τρώνε πολύ. Η μάνα και η γιαγιά της στα 30 τους χρόνια ήταν χοντρές. Άρα και η Μαρία στα τριάντα της θα γίνει χοντρή σα τη μάνα της και τη γιαγιά της.
Ή, η γιαγιά και η μάνα της Μαρίας στα τριάντα τους χρόνια ήταν χοντρές. Άρα μάλλον και η Μαρία στα 30 της θα γίνει σαν αυτές.
Ή, η γιαγιά και η μάνα της Μαρίας στα τριάντα τους χρόνια ήταν χοντρές. Άρα μάλλον και η Μαρία στα 30 της θα γίνει σαν αυτές.
- Ή με άλλο τρόπο: Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν τη μάνα της και τη γιαγιά της, γιατί τρώει πολύ = αναλογικό ενθύμημα, όπου παραλείπεται η πρόταση "η μάνα της και η γιαγιά τους τρώνε πολύ".
3, - Η παρομοίωση "το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή" προέρχεται από τον εξής αναλογικό συλλογισμό: Το ποδόσφαιρο διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή. (Άρα) το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή.
-΄Η : Το ποδόσφαιρο και η ζωή διδάσκουν στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Άρα, το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή.
Υποσημειώσεις:
*1 Μόνο στον ατελή συλλογισμό, που τον συναντάμε στον αποδεικτικό λόγο,δεν γράφουμε προκείμενες. ( Για τον ατελή συλλογισμό και την ατελή παράγραφο βλέπε το μπλοκ μου
*2 Τα ίδια συμβαίνουν και στην αφήγηση. Λέμε δηλαδή κάτι χωρίς να το αποδεικνύουμε, χωρίς προκείμενες που να το αποδεικνύουν: Λέμε απλώς πχ "πήγα στην Αθήνα".
*3 Στην αναλογία συγκρίνουμε δυο πράγματα που έχουν μια κοινή ιδιότητα, ή και περισσότερες από μια, αλλά το ένα έχει επιπλέον και μια ακόμα ιδιότητα Χ, και συμπεραίνουμε, πιθανολογούμε, ότι και το δεύτερο πράγμα θα έχει την ιδιότητα Χ. Οι κοινές ιδιότητες στα δυο συγκρινόμενα "πράγματα" αποτελούν κατά κάποιο τρόπο τις προκείμενες με βάση τις οποίες πιθανολογούμε. (Να σημειωθεί ακόμα ότι: σε μια αναλογία οι κοινές ιδιότητες άλλοτε είναι φανερές, όπως στο παράδειγμα με το ποδόσφαιρο και άλλοτε ορισμένες αφανείς, όπως στο παράδειγμα με τη Μαρία, όπου εννοείται ότι η Μαρία, η μαμά της και η γιαγιά της έχουν κοινό κληρονομικό δέντρο, κοινό Ντι Εν Έιτ (DNA), κοινά γονίδια που είναι μια ακόμα κοινή τους ιδιότητα, που δεν αναφέρεται).
14/2/2023 Γενική παρατήρηση: Τη λέξη αναλογία τη χρησιμοποιούμε σωστά όταν έχουμε αναλογία, αλλά λανθασμένα όταν έχουμε αναλογικό συλλογισμό, οπότε τότε πρέπει να πούμε αναλογικό συλλογισμό και όχι αναλογία.
======
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Έκθεση Λυκείου, θέματα και σκέψεις = για μαθητές
- Μαθήματα για την έκθεση λυκείου = για μαθητές
- Έκθεση λυκείου, τα μυστικά της = και για μαθητές
- Συλλογισμοί
- Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
